In Memoriam, een steeds terugkerende rubriek in 'Onze Drent'. Soms wordt in enkele zinnen melding gemaakt van de dood van een hond, andere keren wordt er uitgebreid ingegaan op het karakter van de hond en het verloop van zijn ziekte, meestal gevolgd door de mededeling: "…hebben we hem in moeten laten slapen…". Slechts diegene die zelf ooit voor zo'n beslissing heeft gestaan kan zich indenken wat voor een moeite en verdriet achter die paar woorden schuil gaat.
Het huisdier en dan vooral de hond en de kat, maar ook de kleine knaagdieren hebben zich een steeds grotere plaats veroverd in ons huis en in ons hart. Was de hond vroeger vooral als gebruikshond het maatje van de baas, -de jager, de herder en de boer en leefde hij in een kennel of in een schuur, langzaam veroverde hij zich een weg naar de huiskamer en zelfs bij sommigen naar de slaapkamer.
De hond werd gezelschapsdier, een hond voor het hele gezin, een huisgenoot met zijn eigen-aardigheden die lief en leed met je wilde delen. Met de toenemende welvaart en de grote vereenzaming is men steeds meer bereid om ook voor de viervoetige huisgenoot de beste medische zorg te eisen die mogelijk is. En veel is er mogelijk.
Het is geen uitzondering om vele tientallen euro’s uit te geven voor een konijn van een paar euro. Komt men met de hond in de malle molen van onderzoeken terecht dan is men zo honderden euro’s kwijt en (bijna) alles kan. Een nieuwe heup, chemokuren, alle soorten operaties zijn mogelijk als u maar betaalt. Moet ook alles wat kan? Hoe ver moet men gaan? Wat is nog acceptabel voor de hond?
Natuurlijk wil men het allerbeste voor zijn hond en geld mag dan geen rol spelen, of…. wil men het beste voor zichzelf door heel lang met een hond aan te dokteren? De vraag zou moeten zijn, wat is acceptabel voor de hond en daarna pas.. en voor mij? Wanneer de hond ziek wordt, kwalen krijgt die misschien niet meer te genezen zijn, laat uw dierenarts dan weten dat euthanasie (de goede dood) bespreekbaar is. Uw dierenarts heeft er voor geleerd om te proberen uw hond beter te maken en dat is wat hij zal proberen te doen, ook al zou hij als het zijn eigen hond betrof al eerder een lijn getrokken hebben, u vraagt om hulp en die geeft hij. Hoe eerder u euthanasie bespreekbaar maakt, hoe langer u naar die dag toe kan groeien door in overleg met de dierenarts een strategie uit te stippelen en een lijn te trekken, tot hier gaan we, dit is nog acceptabel voor de hond. Het voorkomt dat men op een glijdende schaal terecht komt, toch een behandeling gaat inzetten die voor de hond misschien niet echt zinvol is, want wie wil er nu de dood van zo iets kostbaars als uw hond?
Natuurlijk moet ook thuis de naderende dood van de hond bespreekbaar zijn, zeker wat oudere kinderen moeten wel degelijk bij dit proces betrokken worden. Zij zijn vaak met de hond opgegroeid, hij is hun beste maatje. Het kan hun eerste confrontatie met de dood zijn, hou ze er niet bij weg, maar begeleid hen, toon uw eigen verdriet, laat de dierenarts hun vragen beantwoorden zodat ook zij toegroeien naar het moment dat ze afscheid moeten nemen van het liefste vriendje dat er in de wereld bestaat. Euthanasie betekent: de goede dood.
Niet alle dierenartsen gebruiken dezelfde methode om de hond te euthanaseren. Soms krijgt de hond meteen een dodelijke injectie toegediend, maar vaak ook krijgt de hond eerst een roesje zodat hij rustig is en iedereen op eigen wijze afscheid van de hond kan nemen voordat de dodelijke injectie volgt.
De hond heeft daar meestal geen weet meer van. U kunt overleggen met uw dierenarts of hij bij u thuis komt, zodat de hond in zijn eigen omgeving kan sterven, of dat het afscheid op de kliniek plaats vindt. Vaak wordt in plaats van het woord euthanasie, de term "in slapen" of "een spuitje geven" gebruikt.
Let er dan wel op dat kinderen daar vreemde associaties bij kunnen krijgen. Ook zij moeten die avond gaan slapen, en soms moeten zij ook naar de dokter om een spuitje te halen! U kunt dus beter vertellen dat de dierenarts de hond helpt met dood gaan. Mocht u twijfelen of u de juiste beslissing nam? Iemand gaf me eens deze wijze les: "Je bent nooit te vroeg, meestal te laat. En… een hond weet niet dat hij een toekomst heeft, nog een dag of drie weken, dat zegt hem niets."
Tijd is een begrip dat de hond niet kent, alleen wij hadden nog zo graag 1 dag… en nog 1 dag en nog… Gelukkig wordt er tegenwoordig steeds meer geaccepteerd dat men ook om een dier kan rouwen. Dierenartsen hebben in toenemende mate rouwkaartjes in huis om een condoleance te sturen en ze zijn bereid ook na enige tijd nog uw overgebleven vragen te beantwoorden. Uit onderzoek is gebleken dat in Nederland rouwverwerking gemiddeld zo'n 8 maanden duurt, in de VS zelfs nog langer.
Voor kinderen is de dood van hun huisdier heel erg ingrijpend, soms kunnen ze nachtmerries krijgen, of aan concentratieverlies gaan lijden. Een gezamenlijk afscheidsritueel kan helpen om de dood te verwerken. Mooie foto's, wat haren van de hond, zijn riem, zijn lievelingsspeeltje bij elkaar in een klein hoekje, maakt dat het kind merkt dat zijn lieveling niet vergeten wordt. Dood is niet zomaar over en uit.
Natuurlijk ziet men niet altijd de dood van het huisdier aankomen. De hond kan een ongeluk krijgen waardoor hij sterft of de hond wordt plotseling ernstig ziek en voor men het weet, en voor dat de kinderen gewaarschuwd kunnen worden, is de hond al overleden. Juist dan is het belangrijk dat kinderen van de hond afscheid kunnen nemen zodat ze ook zelf de dood van de hond vast kunnen stellen. Maar niet alleen voor kinderen is de dood van een huisdier een ingrijpende gebeurtenis, zeker ook voor de volwassene die lief en leed met de hond deelde, die hem voedde en verzorgde, zal er een enorme leegte zijn in huis ondanks misschien de aanwezigheid van andere mensen, andere dieren. Er is veel moed nodig om op tijd de beslissing te nemen, tot zo ver gaan we, zodat de dood van uw huisdier uiteindelijk toch … een goede dood… kan zijn.
Er bestaan een aantal goede kinderboeken die het thema "doodgaan" behandelen:
- Allen, N. Hemeltjelief. Zirkoon 1996.
- Holzwarth, W. en Erlbach, W. Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft. De Vries-Brouwers, 1990.
- Varley, S. Derk Das blijft altijd bij ons. Lemniscaat, 1984.
Wat er met het stoffelijk overschot gebeurt, is aan u. Er zijn meerdere mogelijkheden:
- Soms is het belangrijk het dier te laten onderzoeken op ziekteverschijnselen
- Als u nog afscheid wilt nemen van de hond, hem thuis wilt begraven, vraag dan om een cosmetische sectie.
- U kunt de hond bij de dierenarts laten, hij gaat dan naar de destructie, als dat in uw gemeente mag, kunt u hem bij u thuis in de tuin begraven; zorg dan wel dat u het gat diep genoeg maakt zodat een eventuele volgende hond hem niet op kan graven.
- Het is mogelijk de hond op een dierenkerkhof te laten begraven of de hond te laten cremeren.
- U kunt uw dier ook doneren aan de wetenschap. Dit kan door middel van een diercodicil. Meer informatie staat op de site van Proefdiervrij.
Dit is een initiatief van de stichting Proefdiervrij en de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht en moet bijdragen aan proefdiervrije ontwikkelingen in de wetenschap en het onderwijs.